కొమరం భీం : “జల్, జంగల్, జమీన్” నినాదంతో అరణ్య నిప్పుకణిక

జీరో నుండి జ్వాలగా
2025, అక్టోబర్ 7 – తెలంగాణ ఆవిర్భావ దినోత్సవాన్ని పురస్కరించుకుని, మరిచిపోనున్న ఓ యోధుడి స్వరాలు మళ్లీ ప్రతిధ్వనిస్తున్నాయి. ఆది వాసీ హక్కులు, పర్యావరణ సంక్షోభాలు, భూమి స్వాధీనం వంటి సమస్యల మధ్య, కొమరం భీం కథ సామ్రాజ్యవాద దౌర్జన్యానికి వ్యతిరేకంగా గళమెత్తిన ఉద్యమం మాత్రమే కాదు, నిరసనకు మార్గదర్శకమూ.

సంకెపల్లి నుండి స్ఫూర్తిదాయక సాగరం వరకు
1901 అక్టోబర్ 22న, ఆదిలాబాద్ జిల్లాలోని సంకెపల్లి గ్రామంలో గోండ్ తెగకు చెందిన కొమరం భీం జన్మించాడు. పాఠశాలలు తెలియని, నగర వెలుగు చూడని ఈ బాలుడు, పోడు వ్యవసాయం (పొలాన్ని కాల్చి సాగు చేసే పద్ధతి) చేస్తూ ప్రకృతి, భూమితో మమేకమై పెరిగాడు. గోండ్లు చందా, బల్లాల్పూర్ రాజ్యాల్లో విడివిడిగా జీవిస్తూ అడవులే ఆధారంగా జీవించేవారు. కానీ బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యవాదం, నిజాం పాలనతో కలిసి వచ్చిన జమిందార్లు, అరణ్య పోలీసులు వీరి జీవనరితిని ధ్వంసం చేయడం మొదలుపెట్టారు.

తండ్రి మరణం – పోరాటం పుట్టిన క్షణం
భీం తండ్రిని దారుణంగా చంపడం అతనిలో మౌన గళాన్ని కోపంగా మార్చింది. ఒక సారి, కరీంనగర్ సమీపంలోని సరదాపూర్ గ్రామంలో, జమిందార్ లక్ష్మణరావు పంటను లాగేందుకు వచ్చిన అధికారిని – సిద్ధీక్‌సాబ్‌ను – భీం ఎదిరించి గాయపరిచాడు. అప్పటి నుంచే అతను పరారీలో జీవితం ప్రారంభించాడు.

చందా నుంచి ఆస్సాం వరకు – ఓ విప్లవ తేజం తయారీ
చందాలో విడిచి వెళ్లి విటోబా అనే మేధావి వద్ద దాచుకున్న భీం, హిందీ, ఉర్దూ, ఆంగ్ల భాషల్లో విద్యను అభ్యసించాడు. విటోబా అరెస్టు కావడంతో అక్కడి నుంచి పారిపోయి, ఆస్సాంలోని టీ తోటల పనులకు వెళ్లాడు. అక్కడ కార్మిక సంఘాలు ఏర్పాటు చేశాడు, జైలు అనుభవించాడు, చివరికి పారిపోయాడు. ఈ సమస్త జీవయానంలో భీం ఓ విప్లవ నాయకుడిగా మారాడు.

బేబెజ్హరిలో బలమైన నిర్ణయాలు
1924లో తిరిగి నిజాం రాజ్యంలో అడుగుపెట్టిన భీం, రాంపా తిరుగుబాటుతో స్ఫూర్తి పొందాడు. బేబెజ్హరిలో భార్య సోంబాయి‌తో స్థిరపడ్డాడు. భూమిపై దాడులు, అన్యాయం అధికమవ్వడంతో, గోండ్ గ్రామస్తులను సమీకరించి జోడేఘాట్‌లో ఉద్యమం ప్రారంభించాడు. 12 గిరిజన గ్రామాల నాయకులతో కలిసి సమావేశాలు నిర్వహించాడు.

“జల్, జంగల్, జమీన్” – మూడు మాటల్లో విప్లవ గర్భం
1928లో భీం ఆధ్వర్యంలో 300 మంది గిరిజన పోరాటయోధులతో చిన్న స్థాయిలో దాడులు, అంబుష్‌లు మొదలయ్యాయి. నిజాం పాలన వ్యతిరేకంగా, స్వయం పాలనకు పిలుపునిస్తూ, భీం మూడు పవిత్ర పదాలతో నినాదం చేశాడు – “జల్, జంగల్, జమీన్” (నీరు, అడవి, భూమి). ఇది సామాన్య హక్కులపైనా, సమాజ పునర్నిర్మాణంపైనా ఉన్న అస్త్రంగా మారింది.

చివరి పోరాటం – ధ్రువతారగా మారిన మరణం
1940 అక్టోబర్‌లో (గోండ్ కధనాల ప్రకారం ఏప్రిల్ 8న), విశ్వాసగాత్రుడు కుర్డు పటేలు ఇచ్చిన సమాచారంతో నిజాం సైన్యం భీం ఆశ్రయస్థానాన్ని చుట్టుముట్టి కాల్పులు జరిపింది. తలుక్దార్ అబ్దుల్ సత్తార్ ఆదేశాలపై జరిపిన కాల్పుల్లో భీం 15 మంది స్ఫూర్తివంతుల్తో కలిసి వీర మరణం పొందాడు. భీం శరీరం బుల్లెట్లతో నిండిపోయినా, అతని ఆత్మ నిలిచిపోయే స్థాయిలో కాదు.

జోడేఘాట్ నుండి ట్యాంక్‌బండ్ వరకూ – విప్లవానికి శాశ్వత గుర్తులు
ఈరోజుల్లో భీముడి మరణ వార్షికోత్సవం సందర్భంగా జోడేఘాట్‌లో వేలాది మంది గిరిజనులు ఆశ్వయుజ పౌర్ణమి రోజు ఒక ఆధ్యాత్మిక సమ్మేళనంగా హాజరవుతారు. గోండ్ సంప్రదాయంలో భీముడు “భీమల్ పెన్” దేవుడిగా పూజించబడతాడు. హైదరాబాద్ ట్యాంక్‌బండ్‌లో ఆయన విగ్రహం, 2016లో ఏర్పాటు చేసిన కొమరం భీం జిల్లా, జోడేఘాట్‌లోని స్మారక భవనం—all bear witness to his legacy. 1990లో వచ్చిన తెలుగు చిత్రం కొమరం భీం అలాగే 2022లో అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన RRR సినిమాలో భీముడి జీవితం ప్రతిధ్వనించింది.

భూమి ఒక వస్తువు కాదు – ఒక ఒడంబడిక
ఈ రోజుల్లోనూ గిరిజన భూములు బలవంతంగా గల్లంతవుతున్న సందర్భంలో, భీముడి పేరు మీద నిర్మించిన ప్రాజెక్టులు ఉంటే కానీ, అతని ఆశయాలు మాత్రం ఇంకా నెరవేరాల్సి ఉంది. నిజమైన స్వరాజ్యం అంటే భవనాల్లో గెలిచే అధికారం కాదు, అడవుల్లో ప్రారంభమైన స్వాతంత్ర్య కదలిక.

కొమరం భీం అమరుడయ్యాడు. కానీ అతని విప్లవ స్పూర్తి జీవించేస్తోంది.
భూమి మనకు చెందిందని కాదు, భూమికి మనం చెందామని గుర్తు చేస్తూ, భీముడి కథను మనం తిరిగి స్మరించుకోవాల్సిన సమయం ఇది – ఎందుకంటే అతని చరిత్ర మన సొంత చరిత్ర.